جزوه فصل هشتم علوم نهم / در فصل هشتم علوم نهم در مورد دو مقوله نیرو و فشار و مقایسه این دو با یکدیگر صحبت می شود .
فصل هشتم کتاب علوم نهم به بررسی جنبه‌های گوناگون مرتبط با موج‌ها و صدا می‌پردازد. در این فصل، دانش‌آموزان با مفاهیم اساسی موج‌ها، انواع موج‌ها، خواص صدا و کاربردهای آن در زندگی روزمره آشنا می‌شوند.
در سال های قبل آموختید که نیرو چیست و اثرات نیرو چگونه است؟ و همچنین این را یاد گرفتید که یکای اندازه گیری نیرو نیوتن است . مفاهیم نیرو فشار بسیار به یکدیگر نزدیک هستند . در این فصل در مورد فشار و اثر های آن صحبت می شود و بعد از مطالعه این فصل تفاوت و شباهت های نیرو و فشار را به طور کامل خواهید فهمید .
فشار و آثار آن در علوم نهم
نیرو : به اثر متقابل بین دو جسم نیرو می گوییم که واحد آن نیوتن است .
تعریف فشار: فشار برابر است با تقسیم نیرو بر سطحی که به آن نیرو وارد شده است و فرمول محاسبه آن به این صورت است :
یکای اندازه گیری فشار پاسکال است که برابر است با نیوتن بر متر مربع یعنی هر یک پاسکال معادل یک نیوتن بر متر مربع است .
از فرمول بالا می توانیم این را دریافت کنیم که در مواقعی که یک نیروی برابر را به دو سطح متفاوت وارد می کنیم فشار وارد شده متفاوت خواهد بود .
پس تا اینجا متوجه شدیم که نیرو یعنی اثر متقابل بین دو جسم و فشار یعنی نیروی وارد شده به واحد سطح که یکای اندازه گیری نیرو نیوتن است و یکای اندازه گیری فشار پاسکال است.
نیرو و فشار را می توانند با دو وسیله اندازه گیری کنند. وسیله ی اندازه گیری نیرو را نیروسنج می نماند و وسیله ی اندازه گیری فشار را فشارسنج می نامند .
فشار به چه عواملی بستگی دارد ؟
مساحت سطح : یکی از عواملی که فشار به آن وابسته است مساحت سطح است . اگر فرض کنیم که یک نیروی برابر به دو سطح متفاوت وارد شده است . در این حالت فشاری که بر روی سطح بزرگتر احساس می شود کمتر از فشاری است که روی سطح کوچکتر احساس می شود . بنابراین می توانیم بگوییم که مساحت سطح با فشار رابطه عکس دارد .پس در صورتی که نیرو ثابت باشد هرچه مساحت سطح بزرگتر باشد فشار کمتر است و برعکس .
فشار در مایعات
مایعات هم مانند اجسام جامد دارای فشار هستند . وقتی در استخر در حال شنا کردن هستید فشار آب را متوجه می شوید و هر چه بیشتر به اعماق آب بروید این فشار بیشتر می شود و بیشتر می توانید آن را احساس کنید . فشار در مایعات به عامل بسیار مهمی به نام عمق مایع یا ارتفاع ستون مایع بستگی دارد .
هر چه ارتفاع ستون مایع یا عمق مایع افزایش پیدا کند فشار مایعات هم افزایش پیدا می کند . در مثال بالا گفتیم که هر چه در استخر در عمق بیشتری شنا کنید فشار آب را بیشتر احساس می کنید .
نکته : فشار در مایعات به شکل ظرف ، به حجم ظرف و به مقدار مایعی که در ظرف وجود دارد بستگی ندارد و فقط به عمق مایع یا همان ارتفاع ستون مایع بستگی دارد .
اصل پاسکال :
اگر به مایعی که درون ظرفی محصور است فشار وارد شود این فشار بدون کم شدن به سایر بخش های مایع و ظرف هم منتقل می شود . اصل پاسکال در سیستم های هیدرولیکی کاربرد دارد .
فشار در گازها :
مهم ترین نمونه مثال برای فشار گازها ، فشار جو هوا یا همان اتمسفر است ، هرچه از سطح زمین فاصله بگیریم و ارتفاع بیشتر شود این فشار کمتر می شود و هر چه ارتفاع کمتر باشد فشار هوا بیشتر است .
نکات فصل هشتم علوم نهم
در ادامه می توانید جزوه فصل هشتم علوم نهم و نمونه سوالات این فصل به همراه جواب تشریحی را دانلود کنید.
همچنین ببینید: حل سوالات امتحان نهایی نهم
فصل هشتم علوم نهم
این فصل با معرفی مفهوم موج‌ها آغاز می‌شود. موج‌ها در واقع انتقال انرژی بدون انتقال ماده هستند. به عنوان مثال، وقتی سنگی به آب انداخته می‌شود، موج‌هایی روی سطح آب ایجاد می‌شوند که از مرکز به اطراف منتشر می‌شوند.
در ادامه فصل، دانش‌آموزان با دو نوع اصلی موج‌ها، یعنی موج‌های مکانیکی و الکترومغناطیسی، آشنا می‌شوند. موج‌های مکانیکی نیاز به محیطی مادی برای انتقال دارند، در حالی که موج‌های الکترومغناطیسی می‌توانند در خلاء نیز پیشروی کنند. مثال‌هایی از موج‌های مکانیکی عبارتند از صدا و موج‌های اقیانوسی، در حالی که نور و سیگنال‌های رادیویی از جمله موج‌های الکترومغناطیسی هستند.
پس از آشنایی با انواع موج‌ها، فصل به بررسی ویژگی‌های موج‌ها می‌پردازد، از جمله طول موج، فرکانس، سرعت موج و شدت موج. برخی از این مفاهیم با استفاده از رابطه سرعت موج، که نشان می‌دهد سرعت موج برابر است با حاصل ضرب طول موج در فرکانس آن، به هم مرتبط هستند.
فصل همچنین به بررسی پدیده‌های مرتبط با تداخل موج‌ها، پراکندگی و انعکاس می‌پردازد. این پدیده‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا درک بهتری از رفتار موج‌ها در مواجهه با موانع و محیط‌های مختلف بدست آورند.
در بخش‌های بعدی این فصل، به موضوع صدا و خواص آن می‌پردازیم. صدا یک نوع موج مکانیکی است که از طریق ذرات مادی محیط به صورت ارتعاشات منتقل می‌شود. دانش‌آموزان با سرعت صدا، شدت صدا و پدیده‌های مرتبط با انتقال صدا، مانند تداخل، انعکاس و سرکوب صدا آشنا می‌شوند.
فصل همچنین به بررسی کاربردهای موج‌ها و صدا در زندگی روزمره و صنعت می‌پردازد. برخی از این کاربردها عبارتند از ارتباطات بی‌سیم، پزشکی، هواشناسی و کنترل ترافیک. به عنوان مثال، اولتراسونیکس در پزشکی برای تصویربرداری از داخل بدن استفاده می‌شود و رادارها در هواشناسی و کنترل ترافیک نقش مهمی دارند.
بخشی از این فصل به ارزیابی اثرات موج‌ها بر سلامت انسان و محیط زیست اختصاص دارد. بررسی می‌شود که چگونه موج‌های الکترومغناطیسی و صداهای بلند می‌توانند بر روی سلامت انسان و حیات وحش تأثیر بگذارند و چگونه این اثرات را به حداقل برسانیم.
در نهایت، فصل با توضیح مفهوم ارتعاشات و امواج پایان می‌یابد. این بخش به بررسی ارتباط بین ارتعاشات و موج‌ها می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه ارتعاشات در موج‌ها منتقل می‌شوند. به عنوان مثال، وقتی یک طناب به صورت افقی نوسان داده می‌شود، ارتعاشات به صورت موج‌های مکانیکی در طناب منتقل می‌شوند.
در کل، فصل هشتم کتاب علوم نهم به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا درک بهتری از مفاهیم موج‌ها و صدا بدست آورند و نقش آن‌ها در زندگی روزمره و صنعت را بیاموزند. همچنین، این فصل به آن‌ها کمک می‌کند تا تأثیرات موج‌ها بر سلامت انسان و محیط زیست را درک کنند و راه‌های کاهش این تأثیرات را بیابند.